ترس از اشتباه
ترس از اشتباه، اشتباه کردن، اشتباه نیست
دیروز در کنار دوستی بودم و گفتگویی داشتیم که مرا بر آن داشت تا این مقاله را بنویسم. موضوع گفتگوی ما چیستی و چرایی “اشتباه کردن” در انسان بود. به نظر شما آدم ها “جایزالخطا” هستند یا “ممکن‌الخطا” ؟ یا شاید شما نیز مثل دوست من بر این باور باشید که “انسان حق خطا کردن ندارد!” لطفا قبل از مطالعه ادامه مطلب حتما به آن اندیشیده و موضع خود را در قبال مسئله “اشتباه کاری خود” مشخص کنید ولی قول دهید تا پایان این مطلب را نیز بخوانید.
آدمی در آفرینش، امتیازاتی نسبت به سایر بندگان خدا اخذ کرد که در رأس آنها اول “قدرت تفکر” بود و دوم “اختیار”. امیدوارم که تا اینجا با هم، هم‌عقیده باشیم. انسان فکور آموخت در برخورد با هر پدیده‌ای بهتر است اول جوانب موضوع را بررسی کند (یعنی فکر کند) و براساس اختیاری که به او داده شده، تصمیمی که در آن لحظه و با همان میزان علم و آگاهی مناسب‌ترین تصمیم به نظر می‌رسد را گرفته و بر اساس تصمیم خود اقدام و عملی متناسب اتخاذ کند. کل ماهیت واکنشی انسان به هر موضوع بیرونی و حتی درونی، در مثلث “اندیشه – اختیار – عمل” خلاصه میشود. حال آیا شما در این فرایند سه وجهی جایی برای اشتباه می‌بینید؟ به ظاهر نه؟
ولی اگر واقع بین باشیم می‌بینیم که تمامی انسان ها به دلایل زیر اشتباه میکنند:
- چون اطلاعات او ناقص است
- چون موجود محدود و نیازمندی است
- چون نسبت به آینده کاملا بی‌اطلاع است
- چون ممکن است خود و توانایی خود را درست نشناخته باشد
- چون ممکن است در اندیشه به خطا رفته باشد
- چون ممکن است مثل بیشتر افراد واقع بینی نباشد
- چون ممکن است از موضوع، برداشت کاملا خلاف واقع داشته باشد
- چون ممکن است از اختیار خود، تصور متفاوتی داشته باشد
- چون ممکن است در عمل ناقص یا غلط عمل کند
- چون ممکن است به سبب آسیب‌های کودکی نسبت به موضوع شرطی شده باشد
- چون انسان هرگز به “آگاهی کل” یا “علم کل” نسبت به موضوع نمی‌رسد
- و بسیاری دلایل دیگر
پس انسان میتواند در مواردی نیز اشتباه کند و اشتباه کردن، اشتباه نیست!!!
اصلا همین که فردی درگیر فعالیتی شود و مجبور باشد در واحد زمان انتخاب و اختیار کند و یا اقدامی عاجل کند، ممکن است اشتباه کند، اما هرگز جایزالخطا نیست. چون اگر چنین باشد ما خود به او اجازه اشتباه می‌دهیم. اول امضا می‌کنیم برو و اشتباه کن و دوم مسئولیت اشتباه را از او رفع می‌کنیم. دوستان فراموش نکنیم که هرگز هدف از آفرینش خطا کردن نبوده که به او این حق بصورت فطری داده شود.
صفت جایزالخطا بودن انسان زاییده ذهن‌های اشتباه کاری است که چون از اشتباه به خطا می‌رفتند، در پاسخ به اعتراض مردم با این بیان و حتی برچسب فرهنگی زدن به ان عوام فریبی می‌کردند. آری، من و شما ممکن است در موردی اشتباه کنیم و چه بسا به شکستی بزرگ هم منتج شود. ولی آیا این اتفاق یعنی چند اشتباه، دلیل کافی است تا هیچ فعلی از تصمیم نشات نگیرد،
چراکه ممکن است نتیجه آن ناکامی باشد؟؟؟
- آیا چون ممکن است اشتباه کنیم، پس از تصمیم و عمل باید بترسیم؟!
- آیا چون قبلا زیاد اشتباه می‌کردیم، پس امروز هم احتمالا اشتباه می‌کنیم؟!
- آیا مگر میشود اشتباه و احتمال بروز آن را از انسان جدا کرد؟!
- آیا مگر میشود بدون اشتباه، آموخت و رشد کرد؟!
دوستان سایت راز موفقیت، خیلی دوست داشتم بحث را به همین آرامی و در جزئیات ادامه می‌دادم ولی مجالی نیست و موضوعات مهم بسیار، پس خلاصه می‌کنم؛ عزیزان همه ما آفریده خداوندی هستیم که بلافاصله بعد از آفرینش و دادن اختیار به او متوجه شد که این اشرف مخلوقات اولین اشتباه خود را کرد ولی آیا فکر میکنید خداوند تصور کرد که در آفرینش این موجود جدید اشتباه کرده!!! یا ما آمدیم که اشتباه کنیم و اشتباه نعمت بزرگی است که برای رشد و تعالی انسان به او عطا شده. هیچ وقت متوجه شدین فقط ما هستیم که اختیار اشتباه داریم، البته میدانیم که شیطان تمرّد کرد و موضوع ایشان اختیار در حد انسان نبوده است.
یک مثال ملموس در مورد ترس از اشتباه کردن :
فرض کنید شما دو فرزند دوقلو کلاس اولی دارید. فرزندانتان را برای ثبت نام به مدرسه می‌برید. به فرزند اول می‌گویید، از امروز حق نداری هیچ اشتباهی در تکالیف داشته باشی، هیچ نمره‌ای غیر از بیست پذیرفتنی نیست و امیدوارم خوب درس بخونی و روزی وارد دانشگاه بشی. به فرزند دوم می‌گویید، از امروز سعیت را بکن و تکالیفت را انجام بده، نمره برای من فقط نمره است، امیدوارم خوب درس بخونی و روزی وارد دانشگاه بشی. فکر میکنید کدام فرزند شما وارد دانشگاه بشود؟ خوب دقت کنید، آیا فرزند اول شما میتواند حتی “الفبا” را بدون اشتباه کردنبیاموزد؟
آیا میشود ریاضی یا زبان را بدون اشتباه آموخت؟ دلیل بوجود آمدن نظام ارزشیابی در همه جوامع یک چیز است. برای ارزیابی درصد اشتباه‌کاری شما! پس امیدوارم شما نیز به این نتیجه رسیده باشید که بدون اشتباه هرگز نمیتوان آموخت و به کلاس بالاتری رفت. اگر می‌خواهید فرد موفقی باشید، مجبورید اشتباه کنید. حال تفاوت افراد موفق با سایرین در این نیست که آنها هرگز اشتباه نمی‌کردند، اتفاقا در تاریخ می‌بینیم که بسیار هم اشتباه کار بوده‌اند، تفاوت افراد در واکنش بعد از اشتباه است.
تفاوت خطا و اشتباه در چیست ؟
خطا زمانی روی میدهد که شما بارها کاری را انجام داده باشید، اما باز هم در هم در انجام آن دچار مشکل
و مرتکب اشتباه می شوید. درواقع شما نیت انجام کاری را میکنید ولی آن را به روشی اشتباه انجام میدهید
اینجا مسئولیت بر گردن شماست پس سعی میکنید آن را به گونه ای حل و فصل نمایید، چراکه میدانیم وقتی روش انجام عملی درست نباشد خطا روی میدهد.
اشتباه انتخاب اشتباه یک هدف است نه روش رسیدن به آن. اشتباه با آموزش درست رفع میشود؛ در واقع اشتباه زمانی روی میدهد که در موقعیتی ندانیم چه باید کرد و این نداستن ریشه در عدم اطلاع شماست و اینکه یاد نگرفته اید چگونه آن کار مشخص را انجام دهید .
تفاوت خطا و اشتباه آنجا اهمیت دارد که وقتی کسی کاری را به دلیل نداشتن اطلاعات کافی و اینکه نمیداند
چطور باید انجامش دهد؛ دچار اشتباه میشود. در اینجا میتوان به آنها آموزش داد تا دفعه بعد بهتر عمل کنند.
اما هیچ آموزشی شما را از خطا باز نمیدارد. از طریق آموزش نمیتوان از پیش آمدن خطا جلوگیری کرد.ولی با یک طراحی درست و نقشه راه، با استفاده از آزمون و خطا میتوان از بروز آن جلوگیری کرد.
مثل طراحی هواپیماها بدون سرنشین برای آزمایش آنها و در نتیجه کاهش سقوط هواپیماهای سرنشین دار.
انسان همیشه در معرض خطا و لغزش است، اما میتوان عواقب برگشت ناپذیر ناشی از این خطا را با یک طرح خوب کم کرد.
تفاوت افراد موفق و عادی در مواجه با ترس از اشتباه کردن در چیست ؟
- افراد موفق سعی میکنند، آگاهانه اشتباه نکنند و یا آگاهانه سعی میکنند کمتر
اشتباه کنند و اگر هم روزی این اتفاق بیفتد، این را یک شکست بزرگ قلمداد نمی‌کنند
و اصلا نگاه انتقادی “چرا من اشتباه کردم” را نسبت بخود ندارند و از اشتباه خود می‌آموزند و درس می‌گیرند و همچنان پیش می‌روند. - در ذهن افراد موفق واژه تجربه جایگزین واژه اشتباه شده است.
- افراد ناموفق به اشتباه خود می‌آویزند ولی افراد موفق از آن می‌آموزند.
- افراد ناموفق اشتباه را معادل شکست فرض میکنند ولی افراد موفق پلی برای عبور از شکست می‌دانند.
- افراد ناموفق اشتباه را نقص، ایراد و ناتوانی خود فرض میکنند ولی افراد موفق عاملی برای رشد و قویتر شدن خود می‌دانند.
اشتباه نکردن به خاطر ترس از شکست
همه ما انسان‌های این سیاره بزرگ، روزانه چندین اشتباه می‌کنیم!
آیا شما اشتباه نمی‌کنید؟ کمی به اندیشه و عملکرد امروزت توجه کن! دیروز چطور؟
سال قبل چطور؟ فردا چی؟ پس شما نیز شاید در مواردی اشتباه کنید.
این را تا اینجا با نگرش و شیوه‌های مختلف گفتم تا همه بپذیرید که تو هم شاید ولی نه اینکه باید یا مجازی خطا کنی، ممکن است اشتباه کنی.
اما خطر ممکن دانستن قطعی خطا هم آنجاست که وقتی ذهن بداند قرار است اشتباه کند
یا درصدی احتمال آن هست، به یک انتخاب می‌رسد که در اکثر موارد بر اساس سیستم انتخاب ذهنی انسان “درد برای فردا و لذت برای امروز” در اختیار و انتخاب خود بسیار ترسان و منفی نگرانه عمل می‌کند. اینجاست که بسیاری افراد ترجیح می‌دهند کاری نکنند، تصمیمی نگیرند و بایستند
تا احتمال اشتباه به صفر برسد. چون اشتباه نتیجه یک عمل یا فکر است، خوب پس بهتر نیست
پندار و کرداری نباشد تا ترس از اشتباه و یا شکست نیز از بین رود. و این نظام باور، بسیاری از ما را تحت تاثیر قرار داده است.